مکتب مطهر/خلاصه کتاب انسان کامل

کتاب انسان کامل یازدهمین کتابی است که از آن خلاصه برداری کرده ام.علاقمندان به مطالعه کتب استاد مطهری و کسانی که به دنبال تنظیم اساس و پایه فکری خود در  علوم انسانی هستند میتوانند با مطالعه خلاصه این کتب و پیدا کردن ذهنیت کلی نسبت به محتوای آن اقدام به مطالعه این آثار ارزشمند نمایند.کتاب انسان کامل مجموعه ای است از سخنان استاد شهید مرتضی مطهری که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نقل شده است و پس از آن به همت شاگردان ایشان جمع آوری گردیده است.نکات مهم و کلیات آن بدین شرح است:

1-انسان بر دو قسم است.انسان سالم و انسان معیوب.انسان سالم خود به دو دسته انسان سالم کامل و انسان سالم غیر کامل تقسیم میشود.

2-درقرآن سخن از انسان کامل نشده است.اما سخن از مسلمان کامل به میان آورده شده است.

3-مسلمان کامل یعنی انسانی که در اسلام به کمال رسیده است و مومن کامل یعنی انسانی که در نور الهی به کمال رسیده باشد.

4-دو راه برای شناخت انسان کامل وجود دارد.یکی تفحص در بیان قرآن و سنت و احادیث و دیگری تفحص در عینیت است مثل شناخت بندگاه صالح خدا و پیامبر و ائمه اطهار ومعصومین

5-انسانی که میخواهد انسان کامل شود،وقتی یک نمونه عینی از انسان کامل را یافت باید آن را با قرآن و سنت و احادیث و اخلاق تطبیق بدهد و سپس شیعه و پیرو او گردد.

6-فرق تمام و کمال:تمام به معنی به نهایت رسیدن شیع در سطح افقی است و کمال به معنی به نهایت رسیدن شیع در سطح عمودی است.کمال یک درجه از تمال بالاتر است.تمام شدن یک چیز جنبه بالقوه دارد و کامل شدن یک چیز جنبه بالفعل شدن.برای مثل میگویند فلان کس عقلش کامل شد.یعنی قبلا عقل داشته است و عقلش تمام بوده است و امروز کامل شده و جنبه ی بالفعل پیدا کرده است.

7-اولین کسی که در جهان اسلام تعبیر انسان کامل را بیان کرد محی الدین عربی بود.امروز فلاسفه غرب بر این تعبیر کتابهای بسیاری نوشته اند و اکنون هم تحقیقات وسیعی صورت میگیرد.

8-انسان از تن و روح تشکیل شده است و این دو هیچ کدام بر دیگری مسلط نیستند از این رو بر هم تاثیرات متقابل دارند.خدا میگوید فی قلوبهم مرض فزادهم الله مرضا.یعنی بیماری و آلودگی روح منجر به بیماری روانی و جسمی میشود.خداوند در قرآن میفرماید که کتاب برای شفای بیماران نازل شده است.بیماری روح،انسان را از کمال دور میکند.

9-قرآن میخواهد انسان کامل بسازد.پس در درجه اول باید انسان سالم را بسازد و انسان سالم کسی است که از بیماری ها و آلودگی ها در امان باشد.

10-غرور،کینه،عقده،حسد،ریا از بدترین بیماری های روحی هستند که انسان را تام بودن دور میکنند.لذا بر انسان لازم است از این مسائل دوری کند.

11-مسخ شدن یعنی تبدیل شدن یک جامعه به میمون،خرس و... که در اثر نفرین پیامبری صورت گرفته است.مثلا میگویند فلان امت مسخ شدند.

12-اساس برنامه ماه مبارک رمضان برنامه انسان سازی است.یعنی انسان های معیوب خود را تبدیل به انسان های سالم و انسان های سالم خود را تبدیل به انسان های کامل نمایند.

13-استاد مطهری به سبب مجد و بزرگی نهج البلاغه میفرماید که من نمیتوانم بگویم این کتاب کتاب علی است.چون مطالعه هر بخشی از آن انسان را به یاد کلمات دانشمندان به خصوصی میاندازد و یک جای آن را که انسان میخواند فکر میکند که این را محی الدین عربی گفته و یک جای دیگر ابن سینا و یک جای دیگر فارابی و... انگار که علی علیه السلام جامع همه ی دانشمندان و عالمان است.

14-استاد مطهری با بیان روایات و داستان های فراوان به توصیف شخصیت امام علی علیه السلام میپردازد و به این نتیجه میرسد که امام علی علیه السلام یک انسان کامل است و انسان کامل میبایست چنین صفات انسانی را در خود نهادینه سازد تا کامل شود.

15-انسان بودن انسان به معنویات اوست که فغدان معنویت در غرب حرکت های اعتراضی فراوانی را در غرب ایجاد کرده است و این جریان ها برای پر کردن خلاهای معنوی خود به عرفان های کاذب پناهنده شده اند.

16-از نظر فلاسفه،عقل ذات انسان است و هر چیز غیر از عقل در حکم ابزار قرار میگیرد.اما عرفا من انسان را به دل تعبیر میکنند و دل را ظرف عشق مینامند و آن ظرف عشق را که پر از عشق شده است بعنوان اصل انسان معرفی میکنند و فکر و عقل را در حکم ابزار قرار میدهند.عارف عقیده دارد که این ظرف عشق یا همان دل مختص انسان نبوده و همه موجودات از آن بهره مند هستند که معشوقشان کمال هستی یعنی خداوند است.

17-فیلسوف میگوید فکر کن و درس بخوان و از محضر استاد استفاده کن اما عارف میگوید تو خود حجاب خودی و خودت باید خودت را تزکیه کنی و همه قابلیت ها در درون تو نهفته شده است.

18-امروز این مطلب ثابت شده است که گاهی در شعور باطن انسان ، شرارتهائی رسوب می‏کند که چون در بیرون نیست و رسوب کرده و در ته حوض‏ است ، انسان خودش از وجود آنها آگاه نیست و فقط در یک شرائط خاصی‏ است که محرکاتی پیدا می‏شود و انسان یکمرتبه می‏بیند که از آن عمق عمق‏روحش  این رسوبات  بالا می‏آید که آدم خودش تعجب می‏کند و باور نمی‏کند که در درونش چنین چیزهائی وجود داشته باشد . گاهی انسان ، خودش به‏ خودش ایمان پیدا می‏کند : وقتی به خودش نگاه می‏کند می‏بیند در قلبش‏ هیچگونه کدورتی نیست ، کینه و حسدی نسبت به کسی ندارد ، تکبر و عجبی‏ ندارد ، و واقعا هیچیک از اینها را در خودش نمی‏بیند ولی یک موقع به‏ تعبیر قرآن " امتحان " پیش می‏آید و در امتحان یکمرتبه انسان می‏بیند که‏ تکبرها و عجبهائی از درونش بیرون آمد ، حسدها و کینه‏ها و عقده هائی از درونش بیرون آمد که آن سرش ناپیداست 

19-مولوی می‏گوید: 

 نفست اژدرهاست او کی مرده است

                                               از غم بی‏آلتی افسرده است

نفس انسان ، حالت مار افعی را دارد . مار افعی در زمستان حالت‏ یخ‏زدگی و کرخی پیدا می‏کند و اگر انسان به آن دست هم بزند ، تکان نمی‏خورد و اگر بچه‏ای با آن بازی کند او را نیش نمی‏زند و انسان خیال می‏کند که این‏ مار به خوبی رام شده است . اما وقتی آفتاب گرمی به این مار بتابدگویی  یکمرتبه عوض می‏شود و چیز دیگری می‏شود خیال نکن که نفست مرده است ، او اژدهائی یخ زدهاست ، اگر حرارت به‏ آن بتابد ، آن وقت می‏فهمی چه خبر است!

استراتژی روحانی یا فشار اصلاح طلبان/هدف رییس جمهور از اتهام زنی به دولت چیست؟

سخنرانی اخیر رییس جمهور که واکنش فرمانده کل سپاه و نمایندگان مجلس را در پی داشت گویای یک فضای خاص سیاسی در جهت انفجار یک بمب دود در قائله برجام است.یکی از نظریات موجود در این رابطه که میتوانم آن را بیان کنم مسئله غیر ابتکاری بودن این شیوه رییس جمهور است.با نگاهی بر ادوار پیشین ریاست جمهوری،خواهیم دانست یکی از شیوه های دولتها در ایران و حتی در جهان انحراف اذهان در یک مقاطع زمانی خاص از مسئله ای به مسئله دیگر است که معمولا با همکاری و هماهنگی روزنامه های زنجیره ای حامی دولت یا هماهنگ با دولت و یا روزنامه هایی که میخواهند از آب گل آلود ماهی بگیرند صورت میگیرد.سخنان رییس جمهور که موجب حاشیه پردازی های گسترده پیرامون عملکرد شورای نگهبان بود با همراهی روزنامه های اصلاح طلب در این رابطه همراه گشت و موج رسانه ای عظیمی را در سایت ها و خبرگزاری ها و روزنامه ها به راه انداخت و موجب شد چنین القا شود که گویا فشار اصلاح طلبان بر رییس جمهوری که مدتها اقداماتی انجام داده است که موجبات ناخوشنودی آنها را فراهم آورده است،امروز نتیجه بخش بوده و روحانی حاضر شده است برای کاهش خشم اصلاح طلبان هم که شده اظهارات تندی را علیه این نهاد پاسبان قانون اساسی روا دارد.از این رو در این رابطه دو دیدگاه وجود دارد:

اولین دیدگاه که با مشاهده روزنامه ها و سایت های خبری وابسته به اصلاح طلبان از طیف کرباسچی و کارگزاران مشاهده کردم به نوعی آنها حامل یک تند روی گسترده در این خصوص بوده اند.آنها بر این عقیده هستند که اظهارات رییس جمهور نمیتواند اصلاح طلبان را به او نزدیک سازد و انتقادات به دولت همچون گذشته پابرجاست.این طیف از اصلاح طلبان حامی کروبی و اصلاحات به سبک خاتمی بر این تصور اند که اظهارات رییس جمهور هیچ مناسبتی میان آنها و روحانی ایجاد نخواهد کرد و این اظهارات صرفا برای انحراف اذهان از برسی ها پیرامون برجام و در دست گرفتن شیپور رسانه در آستانه اعلام اسامی اعضای هیات برسی برجام بوده است و اهداف حزبی روحانی را شامل میشده است.یکی از روزنامه های این طیف پس از اتهام زنی به دولت و دور نشان دادن دولت از مردم و به اصطلاح افشاگری پیرامون هدف روحانی از بیان این مسئله در تیتری کاملا مضحک هدف اصلاحات از آمدن به صحنه را اتحاد با مردم معرفی میکند که این دقیقا در راستای اهداف ان جی او سازی این حزب در جامعه است.

دیدگاه دیگری که از طیف اصلاح طلبان میانه رو و هم حزبی های صادق خرازی و کواکبیان بیان شده و غالبا در نشریات و سایت های وابسته به حزب اصلاح طلبی ندای ایرانیان منتشر شده است خبر از دیدگاهی متفاوت تر از کارگزاران دارد.آنها بر این عقیده اند که این نوع حاشیه سازی دولت با هدف جذب دولت به سمت طیفی از اصلاح طلبان که در واقع همان طیف ندای ایرانیان و میانه رو های جریان اصلاحات هستند صورت گرفته است و چنانچه این امر محقق نشود این اقدام رییس جمهور ممکن است در آینده تبعات گرانی را برای او و حزبش به همراه داشته باشد.

دیدگاه دیگری که در این خصوص وجود دارد و مورد استقبال طیف اصولگرایان منتقد دولت و حتی بسیاری از اصولگرایان حامی دولت نیز میشود این است که این اقدام رییس جمهور صرفا به جهت گرد و خاک کردن رسانه ای برای محو اخبار مرتبط با برجام بوده است و رسانه ها و روزنامه های اصلاح طلب صرفا به جهت بهره برداری حزبی و از آب گل آلود ماهی گرفتن،روزنامه های زنجیره ای خود را بسیج نموده اند تا با همه قدرت به استقبال از این صحبت رییس جمهور بروند و اینگونه به فضای فکری کشور بقبولانند که روحانی طالب همکاری بیشتر با اصلاح طلبان است تا به نوعی روحانی را در کار انجام شده قرار دهند.

اما کسی نمیداند هدف اساسی رییس جمهور روحانی از این سخنان چه بود.

دو جنگ سرنوشت ساز(ارزیابی میزان خصارات حمله اعراب و حمله مغولان به ایران)

حمله اعراب به ایران از منظر تاریخ را باید در سیر کتب و پاپیروس ها و نامه هایی شناسایی نمود که در این دوره میان سپاهیان عرب در جریان بوده است.موزه پاپیروس اتریش را میتوان مرجع تاریخی حمله اعراب به ایران و بیزانس دانست.250پاپیروس با عنوان حمله اعراب به ایران و روم وجود دارد که همگی نشان دهنده تهاجم گسترده اعراب با پیچیده ترین شیوه های جنگی آن زمان به شهرها بوده است.بنابر پاپیروس های موجود،اعراب مسلمان بر خلاف بسیاری از جنگجویان آن زمان از وحشی گری پرهیز نموده و سعی در پیشبرد جنگ با اصول نظامی را داشته اند.چیزی که قرن ها بعد صلیبیان آن را زیر پا گذاشتند و با روانه شدن به سمت مرزهای عربی بدون هیچ سازماندهی خاصی،جنایات فراوانی را مرتکب شدند و در این راه غارت های فراوانی را نمودند و در پایان نیز به هیچ پیروزی قابل توجهی دست نیافتند.اما شیوه های جنگی اعراب در مقایسه با چینی ها و حتی رومی ها بسیار متفاوت است و به نظر میرسد نحوه جنگیدن آنها بسیار شبیه به جنگیدن ایرانی ها باشد.از این رو اعراب مسلمان تلاش مینمودند در فتح شهرها کمترین خصارت به غیر نظامیان برسد و شهرها ویران نشوند که نمونه آن را در تحریم فتح سمرقند شاهد هستیم که موجب شد بنا به فتوای اسلامی،شهر از سربازان عرب تخلیه شود و یک بار دیگر این فتح به گونه ای که شایسته است صورت گیرد.

اما در خصوص حمله سپاهیان مغول به ایران باید بگویم بهتر است از موزه پاپیروس اتریش فاصله نگیریم و باز هم به منابع همان جا رجوع کنیم.در بسیاری از منابع و نامه های موجود در نامه نگاری فرماندهان مغول این مسئله به چشم میخورد که تاکید اصلی مغولان بر تهاجم یک جانبه نبوده است.شیوه جنگی مغولان در قبال ایرانی ها شکل گرفته و چندان هم بی انضباط عمل نکرده اند.برخی معتقدند بزرگترین اشتباه جنگی محمد خارزمشاه تقسیم سپاه در شهرها و ایالات ایران بود که موجب شد نبرد به داخل شهر ها کشیده شود بسیاری بر این باورند که چنانچه سپاهیان خارزمشاه از همان ابتدای جنگ،روانه ی مرزها میشدند مغولان نمیتوانستند شیوه جنگی خود را پیاده کنند و شهرها یکی پس از دیگری سقوط نمیکرد.خسارات حمله مغولان به ایران به حدی بود که تا صد سال حاکمان ایلخان وقت و سرمایه خود را صرف بازسازی جنگی کرده بودند که کلیه منابع مادی و معنوی یک ملت را به آتش افکنده بود.تاخت و تاز گسترده مغولان به شهرها سیاستی بود که آنها در قبال سیاست خارزمشاهیان برگزیدند و توانستند به سرعت شهرها و ایالات را به تصرف خود در آورند که این شواهد به وضوح در بزرگترین منبع تاریخ این جنگ ها یعنی موزه اتریش موجود است.

نتیجه:خصارات حمله اعراب به ایران را باید به حدی تصور کرد که آسیب چندانی به منابع مادی و معنوی ملت ایران وارد نساخت و به سرعت فرصت همگرایی میان نسلی را فراهم آورد و ایرانیان توانستند حتی بیشتر از اعراب به عرصه ادبیات عرب و علوم تجربی و بعدها فقه و حقوق وارد شوند که گویا جنگی رخ نداده بود.دلایل این همگرایی را باید در دو مورد خلاصه کرد:

1-مشی اسلامی در فتح شهرها که توسط اعراب پیاده سازی میشد

2-شرایط اجتماعی جامعه ایران و رنجش ساختار های اجتماعی از اختلاف طبقاتی موجود.

این در حالی است که حمله مغولان به ایران موجب رکود شدید علمی و انواع فسادهای اجتماعی و رواج ناباوری و نا امنی و جبرگرایی طی صد سال اخیر آن شد که نمونه بارز آن را در آثار ادبی آن دوره میتوان مشاهده و ارزیابی نمود.

ارسال مقاله

علاقمندان به مسایل سیاسی و بین المللی میتوانند مقالات خود با موضوعات مختلف سیاسی را با ارسال به ایمیل"[e-mail]"یا با استفاده از سیستم نظر دهی وبسایت برای ما ارسال نمایند.

با تشکر

طرح سوال

شما میتوانید سوالات خود در زمینه سیاست روز،اخبار،سیاست بین الملل،موضوعات ژئوپلتیک منطقه ای از اینجا به اطلاع ما برسانید.

باتشکر از شما