روسیه در ایران چه میخواهد؟/بازخوانی علل و اهداف تمایل روسیه به ایران

رویکرد ناگهانی روسیه به تجارت با ایران که از دوماه پیش بصورت جدی آغاز شده با عزم این کشور برای تحویل اس300 فوق مدرن و به روز شده به ایران به اوج خود رسیده است.نزاع موجود میان روسیه و متحدین امریکا بر سر مسئله اوکراین که موجب تحریم مسکو شده است،این کشور را بیش از پیش به تلاش برای ایجاد مبادلات منطقه ای و تشکیل اعتلاف های اقتصادی شبیه بریکس واداشته است.از این رو،مسکو تلاش دارد با کشورهای پرجمعیت و بازیگران منطقه ای پیمان های اقتصادی و نظامی ببندد که به اعتقاد برخی،چنانچه تحریم هم پابرجا باشد روسیه تحریم ایران را دور خواهد زد.اما درمجموع دلیل اصلی تمایل روسیه به ایران را باید احتمال برداشته شدن تحریم ها در آینده عنوان نمود.روس ها که میدانند برداشته شدن تحریم خواه ناخواه سرمایه گزاری های خارجی در ایران را رو به فزونی خواهد برد در تلاش اند تا با رقبای اروپایی رقابت کنند.

فارق از تحلیل های ضد و نقیض صورت گرفته از سیاست های روسیه در قبال ایران،من بر این عقیده ام که تداوم تحریم ها برای روسیه منافعی به دنبال دارد که مقامات این کشور تلاش میکنند تا این منافع را از راهی دیگر یعنی تعامل با ایران هسته ای بدست آورند نه با ایران مورد تحریم چرا که به زودی بنا به توافق وین یا تحریم ها برداشته میشود یا دیوار تحریم فارق از خواست غرب شکسته خواهد شد و در این میان روسیه می ماند و بسیاری اهدافی که بدان دست نیافته است.این را در رفتار مسکو پای میز مذاکره هم میتوان دید.روسها که منافع خود را در تداوم تحریم ها میبینند و از طرفی هم نمیخواهند با اروپا هم صدا شوند و در یک جبهه قرار گیرند،تصمیم گرفتند که منفعلانه پای میز مذاکره حاضر شوند تا به نوعی همه چیز را به امریکا و متحدانش واگزار کرده باشند.

در پروژه ای با مشاهده رفتار روسیه و اظارات مقامات این کشور توانستم سه هدف اصلی روسیه از ورود به ایران را ارزیابی نمایم.

1-سایه افکندن تیرگی بر روابط روسیه و غرب به دنبال بحران اوکراین موجب گشته است توجه روسیه به خاورمیانه مخصوصا ایران،عراق و سوریه و پاکستان جلب شود و هماری های اقتصادی خود را در این نقطه حساس استراتژیک آغاز نماید.ایران نیز کشوری است که به جهت سالها تحریم و تهدید نظامی،امروز نیازمند کمکهای نظامی و اقتصادی روسیه است.

2-تحریم بین المللی علیه ایران به گونه ای است که شرکت های روسی قادر به تجارت با ایران نیستند و ایرانی ها هم بیشتر به کالاهای ارزان قیمت چینی بها میدهند تا محصولات روسی.گرفتن فرصت سرمایه گذاری در ایران از دست روسیه و دادن امتیاز تجارت به چینی ها امری است اقتصاد روسیه را در مقابل اقتصاد چین آسیب پذیر میکند و مسکو امیدوار است که بازگشایی روابط بتواند فرصت تجارت و سرمایه گزاری در ایران را از دست چینی ها خارج کند.

3-مسکو در یک دوره تاریخی طولانی از ابتدای انقلاب تا کنون حاضر نشده است همکاری جدی هسته ای با ایران داشته باشد به این دلیل که آنها بر این باورند که فزونی فعالیت های اتمی ایران قادر است در آینده دولتی را در این کشور بر سر کار بیاورد که از مشی پیشین تبعیت نکنند و اقدام به ساخت بمب اتم و تسلیحات آلوده به رادیواکتیو نمایند.همان تجربه ای که این کشور از برخورد غرب با کره شمالی در خاطه خود دارد.درواقع ترس روسیه از عملکرد احتمالی رهبران آینده ایران که در نتیجه فشار و تحریم و تهدید غرب شکل گرفته اند همین مسئله است که تهران به سمتی برود که تحریم استفاده نظامی از رادیواکتیو توسط رهبران این کشور برداشته شود.نگاه روسها به این مقوله نگاهی عمیق است و آنها سعی دارند آینده را به بدترین وضع ممکن برای خود ترسیم کنند و سیاست های احتمالی خود را در قبال آن به خوبی آرایش دهند.

نتیجه:مسکو از برداشته شدن تحریم ها علیه ایران منافعی بدست می آورد که اگر به درستی از آنها استفاده کند هم منطقه امن تری خواهد داشت و هم میتواند سیستم تجارتی خود را با ایران گشترده تر سازد.هدف از نگارش این متن بیان لزوم عدم انفعال ایران در مقابل این شریک اقتصادی بزرگ است.این مسئله روشن است که سرمایه گزاری روسیه در ایران قطعا به تولید داخلی ایران آسیب خواهد رساند مگر این که این سرمایه گزاری مدیریت شده باشد و به گونه ای نباشد که پس از ده سال چشم باز کنیم و ببینیم همانگونه که اقتصاد ما به اقتصاد پیش از تحریم باز گشته است،تولید ملی ما هم به همان سمت رفته و چیزی در دست نداریم.