پاسخ به دو سوال/سیاست خارج ایران پساتحریم چگونه است؟

1-مقاله دکتر ظریف در خصوص افزایش تعاملات منطقه ای،چه تاثیری بر روابط ایران و کشورهای عربی دارد؟

پیش از مذاکرات کشورهای عربی که به دنبال پروژه ایران فوبیا،به بازار فروش اسلحه های امریکایی تبدیل شده بودند به شدت تحت تاثیر ایران هراسی به پرکردن جیب تجار اسلحه مشغول بودند.

اما مسئله قابل توجه در خصوص این سوال آن است که باید ایران را از بیرون نگریست.من میخواهم ایران را از از زاویه دید ملل و دول عربی بنگرم.هر روز سران دولت های عربی حاشیه خلیج فارس و در راس آنها عربستان در تلاش اند تا ایران را دشمنی خطرناک در منطقه معرفی کنند علیرغم این که ایران،اسراییل را بعنوان دشمن منطقه معرفی میکند.سیاست خارجی اعراب به گونه ای شکل گرفته است که از بدو آغاز بحران سوریه تا امروز طیغ تیز خود را به طرف ایران نشانه رفته اند و این مسئله طبیعی است که این نگرش ملتهای عرب را هم تحت تاثیر قرار میدهد.این پروژه نه تنها ملل عربی را تحت تاثیر قرار میدهد بلکه متحدان ایران،حزب الله و دولت اسد و انصارالله یمن را نیز تحت فشار قرار داده و همین میشود که سعودی ها بدون هیچ اعتراض مردمی به یمن حمله ور میشوند.همین میشود که خون رزمندگان حزب الله در جنگ با تروریس کمرنگ میگردد.همه این مسایل برخاسته از پروژه ایران هراسی است که ذهن ملتها را از دروغ ها و مسائل بی پایه پر میکند که اساسا این مغایر اهداف انقلاب اسلامی است و جمهوری اسلامی موظف است برای معرفی چهره واقعی خود به جهان وارد عمل شود.یک کارشناس مسائل بین الملل نباید ایران را از داخل ایران بنگرد.بلکه باید ایران را از دیدگاه بین الملل بنگرد.از این رو پروژه ایران فوبیا امری مهم در تعاملات بین منطقه ای محسوب میگردد.باید این نکته را در نظر داشت که آنچه موجب شد ملت عراق و شیعیان لبنان و یمن حقیقت انقلاب اسلامی را درک نمایند بی توجهی به پروژه ایران هراسی است.حال چگونه باید انتظار داشته باشیم در این هیاهوی ضد ایرانی ملتهای مسلمان ندای انقلاب را بشنوند.

باتوجه به مسایل گفته شده لازم است بگویم،قرارگرفتن 6 وزیر امور خارجه دولتهای به ظاهر قدرتمند در مقابل وزیر امور خارجه ایران اسلامی خود نشان از افزایش قدرت منطقه ای ایران دارد که به طور خودکار مبادلات و ارتباطات را افزایش خواهد داد.اما درک جایگاه ایران از ناحیه کشورهای عرب منطقه نیز میتواند از هیاهوی ایران هراسی در منطقه بکاهد.اکنون ایران به دنبال این است که از این موج ضد ایرانی بکاهد و بتواند تعاملات سازنده ای را با خاورمیانه عربی داشته باشد.اما باتوجه به طرح جدید فروش تسلیحات امریکا به اعراب خلیج فارس که برای دلگرمی اسراییل از توافق هسته ای آغاز شده است باید بگویم امریکا نمیخواهد از پروژه ایران هراسی کاسته شود چرا که این امر  توسعه و نفوذ منطقه ای قلمرو انقلاب اسلامی را شتاب افزون تری خواهد بخشید.

نتیجه:باتوجه به مسایل گفته شده و ارزیابی پیام دکتر ظریف به کشورهای منطقه پیش بینی نهایی را در خصوص جغرافیای سیاسی آینده ارائه میدهیم. میتوانم بگویم پیشبینی من در خصوص روابط ایران و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و عربستان به گونه ای است که به نظر نمیرسد عربستان تمایلی به کاهش تنش با ایران داشته باشد.مرگ پادشاه محافظه کار عربستان و احتمال آغاز حاکمیت سلسله وار آل سلمان بر مناصب حکومتی عربستان طیفی از مدیران رادیکال را بر سر کار آورده است که در آینده به همکاری های اطلاعاتی بیشتری با امریکا و رژیم صهیونیستی خواهند داشت.اما کشورهای بلوک خلیج فارس به مرور جذب تعامل با ایران خواهند شد و بر سر منافع مشترک نفتی با ایران به مذاکره با تهران خواهند پرداخت.البته نمبتوانم بگویم که همه حکام عربی حاشیه خلیج فارس جذب ایران شوند اما این احتمال به میزان بسیاری وجود دارد که با تکه تکه شدن کشورهای بلوک عربی،قدرت ضد ایرانی در منطقه در مراکز خاصی نظیر عربستان و اسراییل و قطر متمرکز گردد.باید بگویم سایر احتمالات در زمره تحرکات داعش در عراق و سوریه قرار میگیرد.اما در کل دو قطب از کشورهای اسلامی در منطقه شکل خواهد گرفت که پس از پایان جنگ ها،به رقابت های تسلیحاتی و نوعی جنگ سرد مشغول خواهند شد تا یکی از این دو قدرت دچار فروپاشی گردند.اما نگرانی اصلی در خصوص دو قطبی شدن منطقه خطر به فراموشی سپرده شدن اسراییل است.چرا که اسراییل سعی داشته است از منازعات منطقه ای دور باشد تا بتواند ضعف ساختاری کشورهای عربی و اسلامی در نتیجه یک جنگ داخلی به تمام عیار را به نظاره بنشیند و بر قدرت خود بیفزاید که در نظر گرفتن این احتمال شرایط آینده خاورمیانه را پیچیده تر خواهد نمود.

سوال:از دیدگاه برخی رسانه ها امضای برجام موجب تضعیف روابط منطقه ای ایران و دوری تهران از متحدان منطقه ای خود میگردد.برخی نیز بر این باورند که برداشته شدن تحریم ها موجب تقویت متحدان ایران(حزب الله،بشاراسد،انصارالله و شیعیان عراق)میگردد.کدام معادله به واقعیت نزدیک تر است؟

من نمیخواهم چنین وانمود کنم که توافق حاصله موجب اقتدار ایران خواهد شد.یا این که این توافق نوعی توافق خفت بار است.مثبت بودن یا منفی بودن برجام بستگی به ظرفیت و اعمال ما در برابر اما و اگر های وابسته شده به آژانس دارد.عملکرد و میزان هوشیاری جمهوری اسلامی ثابت میکند که این توافق سودمند است یا آسیب زا.

این تفکر که برجام موجبات ضعف متحدان ایران را فراهم خواهد کرد سیاستی در راستای جنگ روانی غرب در منطقه است که کاربردی دوگانه دارد.اولین کاربرد آن،جلب اعتماد اسراییل است.اسراییل که از آغاز مذاکرات تا امروز با اساس گفت و گو با ایران مخالف بوده است همواره تلاش نموده است این روند را متوقف سازد از این رو هم اکنون روابط تل آویو واشتنگتن بسیار تیره شده است.با این حال امریکایی ها تلاش دارند تا با یک جنگ روانی گسترده همه چیز را مطابق میل اسراییل جلوه دهند تا بلکه حامیان اسراییل در کنگره اندکی کوتاه بیایند.دو روز پیش در این راستا اوباما در سخنرانی در جمع یهودیان گفته است که اگر کنگره برجام را تصویب نکند و ما به ایران حمله کنیم،حزب الله اسراییل را موشک باران خواهد کرد.

دومین استفاده ژئوپواتیک غرب از جنگ روانی را باید تضعیف متحدان ایران دانست.از این رو وزارت امور خارجه اعلام کرده است که در آینده نزدیک دکتر ظریف در سفر به سوریه و لبنان جزئیات برجام را با متحدان منطقه ای در میان خواهد گذاشت تا آنها تحت تاثیر این جو سازی ها قرار نگیرند.

سومین هدف ایالات متحده امریکا از این جو سازی های متعدد،تلاش برای همسویی بیشتر منطقه ای با ترکیه و عربستان است.واشنگتن در تلاش است تا ریاض و آنکارا را مجاب کند که منطقه نیازمند قطب بندی جدید است و ساختار کنونی باید تغییر کند و همه چیز باید در مقابل ایران شکل بگیرد تا دو قطب و دو جبهه در مقابل هم بوجود آیند.من فکر میکنم سیاست خارجی ترکیه در قبال ایران متعادل تر خواهد شد و مناسبات سیاسی تهران آنکارا تا سال 2017 به اوج خود خواهد رسید اما در خصوص عربستان و احتمال قوی در تسخیر منافذ حکومتی توسط ال سلمان،این پیش بینی به گونه ای دیگر است.این پیشبینی محتمل تر است که عربستان با همکاری منطقه ای بیشتر با ایالات متحده و قطب بندی جدید در خلیج فارس در مقابل کشورهای مقاومت صف آرایی خواهد نمود.با توجه به مسایل گفته شده امریکا در تلاش است تا این قطب بندی را با هدف تامین امنیت اسراییل و با راهکار دورماندن این کشور از صحنه تنازع منطقه ای از طریق ابزار رسانه عملی سازد.

بنا بر سه مورد گفته شده لازم است در جملاتی تکمیلی بگویم که امریکا چه بخواهد و چه نخواهد دیوار تحریم ها شکسته شده است و بسیار بعید است که شرکت های اروپایی که اکنون به ایران آمده اند دوباره بخواهند به کشورشان بازگردند.از این رو تلاش امریکا برای بازگرداندن تحریم ها کاملا بی فایده است و تحریم های احتمالی جدید فشار چندانی را بر اقتصاد کشور وارد نخواهد آورد.از این رو غرب تلاش میکند تا تنها با همین ابزار رسانه،به اهداف خود نائل آید که عبور از این برهه اگر سخت تر از عبور از تحریم نباشد،راحت تر نیست.

من فکر میکنم سیاست خارجی ایران پساتحریم نه تنها در قبال متحدان منطقه ای مزمحل نخواهد شد بلکه به مراتب قوت بیشتری خواهد گرفت حتی اگر منجر به بازگشت تحریم ها گردد.چرا که بسیاری از کارشناسان بر این عقیده اند که بازگشت تحریم ها تنها بر روی کاغذ امکان پذیر خواهد بود و در عمل اتفاق جدید نخواهد افتاد.بر وزارت خارجه نیز لازم است تا در جهت پاسخگویی به این چنگ روانی گسترده جزئیات برجام را با متحدان منطقه ای در میان بگذارد.

نکاتی در خصوص مواضع اسراییل در مقابل توافق هسته ای ایران و شش کشور

1-از ابتدای آغاز مذاکرات ایران و شش کشور و بالاگرفتن احتمال توافق،چه قبل از توافق ژنو و چه بعد از پیروزی مقطعی اسراییل در تمدید 7ماهه قرارداد به گونه ای بوده است که این دولت نامشروع همواره خود را مخالف هرگونه گفت و گو با ایران معرفی نموده است .اسراییل حتی با لابی خود در فرانسه توانست وقفه ای چند روزه را در آستانه توافق هسته ای ایجاد نماید.

2-پس از توافق وین اسراییل در تلاش است تا با لابی های خود در امریکا و در کنگره بتواند دو سوم رای کنگره را به نفع خود جمع کند تا وتو باراک اوباما را لغو نماید.به نوعی اسراییل توانایی دخالت در امور داخلی امریکا را به عدم توانایی خود در دخالت سیاسی در ایران ترجیه داده است.اما حقیقت آن است که اسراییل ممکن است حتی به رشوه و فعالیت های غیر قانونی نیز دست بزند تا از حصول توافق جلوگیری به عمل آورد که قطعا لطمه ای شدید به اعتبار خود وارد خواهد آورد.

3-احتمال حصول توافق و اجرایی شدن اقدامات میان ایران و شش کشور در سطح بسیار بالیی قرار دارد.از این رو اسراییل باید در برامه هایی کوتاه مدت و میان مدت ژئوپلتیک که تنظیم خواهد نمود طرح مقاومت در برابر ایران را دنبال کند و خود را آماده تبعات مثبت و منفی ناشی از امضای توافق هسته ای توسط ایران و امریکا نماید.

4-اسراییل حقیقت تحریم را به خوبی میداند.اسراییلی ها میدانند که در صورت به شکست انجامیدن توافق،رژیم تحریم به طور خود به خود فرو خواهد ریخت و بسیاری از کشوها حاضر به همراهی با قطعنامه های غیر الزام آور شورای امنیت نخواهند بود اما به نظر میرسد اصل مقصد اسراییل و نگرانی اصلی صهیونیست ها همین مسئله است و آنها از فروریختن دیوار تحریم وحشت دارند.کما اینکه 5+1نیز بر این عقیده اند که چنانچه توافقی حاصل نمیشد رژیم تحریم ها فرو میریخت و تحریم های فعلی دیگر فشار چندانی بر ایران وارد نمی آورد.اما آنچه اسراییل را از درمانده کرده است،اعتمادی است که ممکن است میان ایران و کشورهای اروپایی بوجود آید.از طرفی ورود نفت ایران به بازار اوپک،قیمت نفت را کاهش خواهد داد و قدرتنمایی عربستان در منطقه تحت تاثیر کاهش نفت روندی متغیر را به خود میگرفت.

5-اسراییل میداند که تنها راه آسیب رسانی به ایران،تلاش برای فروپاشی این کشور از درون است و جنگ نه تنها مشکلی را حل نمیکند بلکه امنیت اسراییل را به خطر خواهد انداخت.باراک اوباما رییس جمهور امریکا گفته است که تنها جایگزین توافق،جنگ است و مردم امریکا تحمل بروز جنگ دیگری در خاورمیانه را نخواهند داشت.با این سخنان باید گفت عملا گزینه نظامی علیه ایران حذف شده است و اسراییل نیز نمیتواند به جنگی وارد شود که سرنوشت آن غیر قابل پیشبینی باشد.هرچند این رژیم طی سالهای اخیر از 2000به بعد دچار خطا های استراتژی فراوانی در خاورمیانه شده است.

6-مواضع امریکا در قبال امنیت اسراییل در طول زمان دچار تغییراتی شده است که به طور کلی باید گفت عامل اصلی آن گروه حاکم بر دولت امریکاست که منافع حزبی خود را بر منافع اسراییل ترجیه میدهد.امریکا با این توجیه که اگر توافق نمیشد دیوار تحریم برداشته میشد در تلاش است تا اعتماد اسراییلی ها و جمهوری خواهان مورد توجه لابی های صهیونیستی را به توافقنامه جلب نماید.صهیونیست ها هم با این منطق که توافقنامه مجازات قطعی را برای تخطی ایرانی ها از برجام قرار نداده است تلاش دارند،امریکا را مورد سرزنش قرار دهند و با نفوذ در لابی های کنگره فشار سازنده را بر دولت امریکا وارد آورند.این منطق اسراییل خود به آن معناست که صهیونیست ها خود به مفهوم بازگشت دوباره تحریم ها علیه ایران واقف هستند و میدانند پس از امضای توافق همه چیز تمام است.حتی اگر توافق هم به هم بخورد دیوار تحریم برداشته شده است.

7-اسراییل عقیده دارد که ایران پس از ده سال محدودیت قادر خواهد بود به طور آزادانه به فعالیت های هسته ای خود ادامه دهند و آنها را تا هر سطحی که خواست بالا ببرد.اسراییلی ها بر این باور اند که تنها چند هفته پس از اتمام تعهدات ایران،این کشور قادر خواهد بود به بمب اتم دست یابد.آنها میگویند توافق هسته ای موجب خواهد شد که قدرت اقتصادی ایران طی ده سال افزایش یابد و ایران طی ده سال زیرساخت های اقتصادی خود را بسازد و مستحکم نماید و بعد از ده سال به بمب اتمی دست پیدا کند.اسراییلی ها میگویند این توافق حقوق ایران را بعنوان یک کشور دارای توانایی ساخت سلاح هسته ای قانونی میکند.ایران میتواند پس از ده سال به میزان نامحدود سانتریفیوژ به غنی سازی 20 درصد و بالاتر بپردازد و پلوتونیوم به مقدار بی نهایت را تولید نماید.به قول رییس جمهور امریکا ایران پس از ده سال تنها یک فرصت گریز برای دست یابی به بمب اتمی خواهد داشت.صهیونیست ها این توافق را اشتباه تاریخی دنیا معرفی کرده اند.

8-توافق هسته ای ایران میتواند به منزله ورود ایران و اسرایل به دور جدیدی از رقابت های تسلیحاتی تلقی نمود که میتوانیم آن را به جنگ سرد میان ایران و اسراییل تعبیر کنیم که قطعا جنگ های منطقه ای گاه مستقیم را میان این دو کشور به همراه خواهد داشت.اما تقابل نظامی بزرگی میان این دو کشور روی نخواهد داد و اسراییل قدرت تدافعی خود را تقویت خواهد نمود و احتمالا شهرک سازی ها را در مناطق اشغالی لبنان و سوریه به طرز گسترده ای آغاز خواهد نمود.

9-تلاش های خرابکارانه اسراییل علیه برنامه هسته ای ایران در دو بعد مطرح خواهد شد.

الف-بعد جاسوسی:اسراییل تلاش خواهد کرد با انجام فعالیت های نرم افزاری و خرابکارانه دست تجاوز به راکتورهای اتمی ایران بزند و یا با بمب گذاری،توان هسته ایران را دست کم برای 10 سال متوقف سازد.از این رو اقدامات گسترده امنیتی ایران پس از توافقنامه وین باید گسترش یابد.

ب-بعد دیپلماتیک:اسراییل تلاش خواهد کرد با بهانه تراشی و استفاده از لابی های یهودی درون امریکا و اروپا کشورهای اروپایی و امریکا را به کارشکنی در امر توافق دعوت نمایند و با ابزار رسانه ای در دست یهود تلاش نماید تا بدین واسطه فشار ها بر ایران مجددا بازگردد.

10-توافق هسته ای ایرن و شش کشور با آزاد شدن ملیاردها دلار پول بلوکه شده ایران و همچنین درآمد فراوان ایران از فروش نفت همراه خواهد بود که این منابع درامدی قدرت تدافعی ایران را افزایش خواهد داد و به باقی ماندن بشاراسد در سوریه و قدرت یافتن شیعیان عراق و یمن و لبنان کمک شایانی خواهد نمود که این به معنای شکست پروژه تسخیر منطقه ای بلوک عبری عربی خواهد بود.

11-محدودیت های تحریم 5 ساله و 8 ساله در خصوص تحریم تسلیحاتی و بالستیک ایران فرایند شک برانگیزی را در خصوص سخنان اوباما ایجاد میکند.اوباما و سران شش کشور اظهار داشته اند که تنها هدف از توافق وین حل بحران هسته ای ایران است و نه چیز دیگر.اما جداسازی تحریم تسلیحاتی از سایر تحریم ها نشان میدهد امریکایی ها در خلال مذاکرات بر جلب رضایت اسراییل نیز نظر داشته اند.با این حال نتوانسته اند رضایت اسراییل را جلب کنند و اسراییل به ایران پس از رفع کامل تحریم ها مینگرد و سعی در توقف برنامه هسته ای ایران و پیشرفت ژئوپولتیک هژمونی ایران در منطقه دارد.